ربيعه قدير (زاده ۱۹۴۸) فعال حقوق بشر اويغوري است كه در جهت حقوق اقليت اويغور در كشور جمهوري خلق چين بويژه در منطقه خودمختار سينكيانگ فعاليت مي‌كند. بعداز متاركه و طلاق از شوهر اول خود در سن ۲۷ سالگي با شش بچه مستقلاً تجارت خود را در كسب وكار پارچه و نساجي توسعه داد و چندي بعد دو باب مغازه را در شهر ارومچي تصاحب نمود ومعرف به زن ميليونر گرديد.درسال ۱۹۷۸ با مجاهد سابق اويغوري بنام سيديك روزي (صديق) و صاحب سه بچه از او شدو دو بچه ديگر را هم به فرزندي گرفت.

سياست

اودرسال ۱۹۹۲ رئيس اتاق بارزگاني شين جيانگ و عضو كنگره ملي خلق گرديد.واندكي بعد حامي حقوق زنان شد درسال ۱۹۹۵ بعنوان عضو فعال نمايندگان دولت چين كنفرانس جهاني زن در سازمان ملل متحد سخنراني وشركت نمود. درسال ۱۹۹۷ در يك سخنراني كنگره خلق چين خانم قدير ازسياست دولت چين دراستان شين جيانگ بشدت انتقاد نمود. بنابراين، مدت كوتاهي بعد از آن، از نمايندگي كنگره خلق اخراج و از تمامي مناصب دولتي محروم شد. همچنين درسال ۱۹۹۷ « جنبش هزار مادر» را براي ارتقاء حقوق زنان وبهبود وضعيت اقتصادي زنان محلي تاسيس نمود.^[۱]

زندان

در آگوست ۱۹۹۹ دولت چين او را كه مي‌خواست بانماينده و بازرس كنگره آمريكا ديداركند دستگير نمود و بدليل عدم محكوم نكردن اظهارات شوهرتبعيدي خود وشهادت بر كشتار مردم درشهر قولجا (گولجا) درسال ۱۹۹۷ به اتهام افشاي اطلاعات محرمانه به ۸ سال زندان محكوم نمود.(اين اطلاعات همچنين مواردي از قبيل ارسال تكه روزنامه هابه شوهرتبعيدي و فعاليت شوهرش درآمريكا بود.)باوجود تخيف يك سال زندان بخاط رفتارخوب بايد۲۰۰۴ آزاد مي‌شد سرانجام بخاطرافزايش فشارهاي بين المللي در مارس سال ۲۰۰۵ خانم كادير آزاد شد.

تبعيد

سپس با رفتن به خارج از چين به شوهر تبعيدي خودپيوست ودرحال حاضر در واشنگتن – آمريكا ساكن است.با وجود اين خودرا فرزند واقعي اويغور مي‌داندو هيچ شهروندي غيراز اويغوري قبول نمي‌كند و حتي درراه آزادي مردم اويغور حاضر به شهادت است. درحال حاضر ۵ فرزند ايشان درچين تحت تعقيب و بازداشت است.

افتحارات

ربيعه قدير در سال ۲۰۰۴ به خاطر فعاليت در زمينهٔ حقوق بشر جايزه بنياد حقوق بشر رافتو نروژ – Thorolf Rafto Memorial Prizeرادريافت نمود ^[۲]. درنوامبر ۲۰۰۶ كنگره جهاني اويغور(نهاد بين‌المللي مدافع حقوق اقليت‌هاي اويغور)در مونيخ، خانم كادير به عنوان رئيس كنگره انتخاب شد.^[۳] درسال۲۰۰۷ كتابي به زبان آلماني توسط الكساندرا كاوليس تحت عنوان ايده آليست بزرگ “Die Himmelsstürmerin درباره او نوشته شد. دولت چين سركوب مردم اويغوررا با عنوان « مبارزه عليه تجزيه طلبي، تروريسم و تعصبات مذهبي » توجيه مي‌نمايد. اخيرادولت چين قيام مردم اويغوردرسال ۲۰۰۹ را به كنگره اويغور ورهبري خانم قدير منسوب دانست. ولي رابعه قدير گفت كه تاكنون دراظهارات خويش هرگز اشاره‌اي به شورش نافرماني‌ها ننموده‌است مبازرات خود را بدون خشونت وصلح طلبانه ادامه مي‌دهد وهميشه ارتباط خود را باگروه‌هاي تندرواسلامي وتجزيه طلبان نفي مي‌نمايد.^[۴]

درحال حاضر شناخته شده‌ترين رهبر مسلمانان اويغورهاي چين مي‌باشد